Citytrip Skopje, de rijkdom van armoede -

Dit is het reisverslag van een onverwacht verwarmend bezoek aan Skopje, ondanks de sneeuwlaag die de stad bedekte. De kapstok van het verhaal is een Turkse thee van omgerekend 12 eurocent. Het ontegensprekelijk hoogtepunt van onze reis. In de veranderende stad is het mooiste uithangbord een Turkse man die dankzij zijn gastvrijheid onze citytrip Skopje memorabel maakte.

Het is een koud weerzien met Skopje. Niet letterlijk, want ik vind het fantastisch om 8 jaar na mijn eerste bezoek de Macedonische hoofdstad te herontdekken. De stad intrigeerde me in 2014 al tijdens mijn eerste Balkanreis en zal dat tijdens de citytrip van maart 2022 nog meer gaan doen.

Hét landmark van de stad, de imposante Aleksander de Grote te paard, raakt bedekt onder een dun laagje sneeuw tijdens ons eerste avondmaal bij Kolektiv. Wanneer we de oude Stone Bridge over de Vardar een eerste keer oversteken, kunnen we zelfs van centimeters sneeuw spreken. Ik moet toegeven dat het even vloeken is, die onvoorspelde sneeuwval.

Achteraf zal blijken dat we net dankzij het winterweer kennismaken met de warmte die de stad herbergt. Om dat uit te leggen, moeten we dringend aan onze stadswandeling beginnen.

Vleugje middeleeuwen

We verblijven in een AirBnb op enkele minuten stappen van het centrum. Tijdens onze eerste nacht is de sneeuw met bakken uit de lucht blijven vallen. Een laag van 25 centimeter kraakt onder onze voeten terwijl we naar het oude fort van Skopje klimmen. Aangezien het voor mij de tweede keer in Skopje is, ben ik iets selectiever in wat we bezoeken. In het centrum gaan we gericht van landmark naar landmark: de triomfboog, Macedonia Square met de gekende Aleksander en de historische Stone Bridge over de kolkende Vardar.

De meeste tijd trekken we uit voor het kroonjuweel van deze Balkanstad: de oude Ottomaanse wijk ‘Old Bazar’ aan de voet van het oude fort. Minaretten, theehuisjes, kasseien, steegjes, streetfood. Een vleugje van de Ottomaanse overheersing tijdens de middeleeuwen is hier nog zichtbaar. De sneeuw maakt het eigenlijk nog gezelliger. We klappertanden, maar het ziet er feeëriek uit. Het hoeft geen verdere uitleg dat de combinatie van zo’n stadswandeling en de sneeuwlaag resulteert in milde onderkoeling. Na een bezoek aan het fort, gaan we in Old Bazar op zoek naar een beetje warmte.

Ons oog valt op een groot raam. Achter de kromgetrokken houten raamkozijnen zitten enkele mannen thee te drinken. Stel je de ruimte voor als een combinatie tussen een woonkamer en een café, zonder dat het uitgesproken één van beiden is. Na een aarzelende ‘Can we drink something?’ worden we naar de beste tafel van het Turks theehuis, vlak voor het televisietoestel, geloodst.

Turkse thee en een bouwdroger

Terwijl we op een Turkse zender de laatste ontwikkelingen in Oekraïne volgen, ons tripje vond plaats in maart 2022, brengt uitbater Mustapha ons loeihete glazen muntthee. Nog voor de thee drinkbare temperaturen bereikt, hangt hij onze jassen en schoenen te drogen voor een bouwdroger. Mustapha is duidelijk een gerespecteerde, doch discrete, persoonlijkheid in de wijk. Vrienden, familieleden en kennissen lopen zijn deur plat voor koffie of thee. De ene legt wat kleingeld op tafel, de andere brengt in ruil 3 broden. Met een droge jas en ondertussen 4 theetjes op de rekening besluiten we nog wat meer van Skopje te ontdekken. We moeten slechts 0,48 euro betalen voor de 4 glazen thee en de portie warmte. Over een fooi doet de uitbater twijfelachtig.

We zijn gecharmeerd. Ons stamcafé van deze citytrip is gevonden.

Sneeuw in het eten

De sneeuw gooit gedurende de hele trip wat roet in het eten. Het is niet aangewezen om Mount Vodno, ten zuiden van Skopje, te beklimmen. Ook uitstappen naar de Matkakloof, het meer van Ohrid of de Kosovaarse hoofdstad Pristina gaan niet door.

Toeristisch Skopje is qua oppervlakte te vergelijken met een Vlaamse provinciehoofdstad. We gebruiken onze vrijgekomen tijd om nog meer van het plaatselijke leven in ons op te nemen. Ik ben grote fan van de Balkankeuken. We belanden in de houten hut van Snoshti Minav waar we een schotel met letterlijk alle specialiteiten voorgeschoteld krijgen. Inclusief cevapcici, bonen, een Macedonische friet met kaas en de nodige tapenades. Nadien komen we in wijken met de kenmerkende hoogbouw van het voormalige Joegoslavië, in het stadspark rond het nationaal voetbalstadion en in desolate steegjes waar bewoonbaarheid ver te zoeken is. Impulsief wandelen we een rondje door Skopje Zoo.

Uiteraard blijft ook Old Bazar onze aandacht trekken. We slaan enkele straten aan de rand van de wijk in. Voorbij de Ottomaanse wijk lijkt het echte leven van de Noord-Macedoniër te starten. Weg van toeristische attracties en overheidsinstellingen. Op de lokale markt ten noorden van Old Bazar zoeken de plaatselijke jij en ik naar ingrediënten voor hun smakelijkste gravce na tavce.

De markt oogt grijs in de smeltende sneeuw. Het is onze laatste dag, dus we zoeken nog voor een laatste keer de warmte van Mustapha zijn woonkamercafé op. Online is de zaak niet terug te vinden. En door de wirwar van steegjes en binnenplaatsen, zou ik de wandelroute ook niet kunnen navertellen. En toch slagen we er telkens in om voor een theetje bij Mustapha te belanden. De fractie verbazing in zijn ogen tijdens ons eerste bezoek, heeft ondertussen al plaatsgemaakt voor een gerespecteerde glimlach.

Reizen maakt rijker

Onze tafel is vrij, dus we weten ondertussen perfect waar we mogen plaatsnemen. We krijgen onze vertrouwde thee en verbazen ons nogmaals over het feit hoe toegankelijk en gastvrij het woonkamercafé is. Maar tijdens het laatste bezoek volgt ook een reality check over het leven in de authentieke wijken van Skopje. Wanneer ik naar het toilet moet, is het toch even slikken. In de trap naar het toilet boven ontbreken verschillende tredes. De ruimte boven is de enige overgebleven ruimte in heel het huis. Er ligt niet meer dan een matras, een zak kleren en een jerrycan. Het overvalt me dat een man die in erbarmelijke omstandigheden leeft zo’n warmte voor anderen kan tonen.

We vliegen bijna naar huis, dus voor een laatste keer rekenen we af. Deze keer staan we erop dat Mustapha onze fooi aanneemt. Dat is wel het minste na zijn gastvrijheid, lekkere thee en letterlijke en figuurlijke warmte.

Zoals ik in het begin van dit artikel al zei. In de veranderende stad is het mooiste uithangbord een man in armoede die dankzij zijn gastvrijheid onze citytrip Skopje memorabel en warm maakte. Het zijn deze momenten die van reizen een verrijking maken.